Η συζήτηση για την προληπτική εξέταση με μαστογραφία:Να γίνεται ή να μην γίνεται; Και αν γίνεται, κάθε πότε να γίνεται;

Αναζωπυρώθηκε στις ημέρες μας και πάλι η συζήτηση για την προληπτική μαστογραφική εξέταση των ασυμπτωματικών γυναικών.
Φαίνεται ότι διανύουμε μία περίοδο, όπου οι κατεστημένες αντιλήψεις δοκιμάζονται. Έτσι, η απόλυτη βεβαιότητα για την χρησιμότητα της προληπτικής μαστογραφίας και του τρόπου που αυτή εφαρμόζεται κλονίζονται, αφού αυξάνει ο αριθμός των μελετών και οι συστάσεις έγκυρων συμβουλευτικών και επιστημονικών οργανισμών που αμφισβητούν την ετήσια προληπτική μαστογραφία κάθε χρόνο από την ηλικία των 40.

Η σοβαρότερη αμφισβήτηση, που τράβηξε - όπως ήταν αναμενόμενο- το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε., προήρθε από τη δημοσίευση ενός άρθρου στο έγκυρο περιοδικό British Medical Journal, στις 4 Φεβρουαρίου.
Σ' αυτό το άρθρο, με τίτλο "  Εικοσιπέντε χρόνια παρακολούθησης στην Καναδική εθνική μελέτη πληθυσμιακού ελέγχου σχετικά με την επίπτωση και τη θνησιμότητα του καρκίνου μαστού: μία τυχαιοποιημένη μελέτη διαλογής", οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι σε γυναίκες ηλικίας 40 - 59 ετών ο ετήσιος μαστογραφικός έλεγχος δεν μείωσε την θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού περισσότερο απ' ό,τι έκανε η κλινική εξέταση ή η συνηθισμένη φροντίδα, όταν υπήρχαν ελεύθερα διαθέσιμες οι επικουρικές θεραπείες.

Στην μελέτη συμμετείχαν 15 κέντρα πληθυσμιακού ελέγχου από 6 περιφέρειες του Καναδά. Οι γυναίκες που συμμετείχαν ήταν 89.835. Στα έτη 1980-85 οι μισές εξ' αυτών έκαναν κάθε χρόνο μαστογραφία και οι άλλες μισές κλινική εξέταση ( και συνήθη εξέταση). Στα 5 χρόνια του ελέγχου διαγνώστηκαν 666 καρκίνοι στην ομάδα της μαστογραφίας ( με 44,925 συμμετέχουσες) και 524 καρκίνοι στην ομάδα ελέγχου (με 44.910 συμμετέχουσες). Εξ΄αυτών 180 γυναίκες στην ομάδα της μαστογραφίας και 171 στην ομάδα ελέγχου πέθαναν κατά τη διάρκεια της 25ετούς παρακολούθησης. Η συνολική αναλογία κινδύνου θανάτου από καρκίνο του μαστού που διαγνώστηκε κατά την περίοδο του πληθυσμιακού ελέγχου και σχετιζόταν με τη μαστογραφία ήταν 1.05 (95% CI 0,85 - 1,30). Τα αποτελέσματα ήταν ίδια για τις ομάδες των γυναικών ηλικίας 40 - 49 και 50 -59 ετών.

Καθ' όλη τη διάρκεια της μελέτης 3.250 γυναίκες στην ομάδα που έκανε μαστογραφικό έλεγχο και 3.133 στην ομάδα ελέγχου διαγνώστηκαν με καρκίνο. Εξ΄αυτών 500 και 505 αντίστοιχα πέθαναν από εξαιτίας της νόσου. Έτσι, αθροιστικά η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού ήταν ίδια μεταξύ των γυναικών που έκαναν μαστογραφία και εκείνων που δεν έκαναν. ( HR 0.99, 95% CI 0.88 - 1.12).
Μετά, δε, από 15 χρόνια παρακολούθησης ένας υπολειπόμενος αυξημένος αριθμός 106 καρκίνων παρατηρήθηκε στην ομάδα της μαστογραφίας, που αποδίδεται στην υπερ-διάγνωση.
Όπως ήταν αναμενόμενο υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, τόσο για τη μελέτη, όσο και γιατί το περιοδικό την δημοσίευσε.

Στο δεύτερο θέμα, οι επικριτές έχουν άδικο, γιατί μία από τις κριτικές που βάσιμα εγείρονται
για τον ιατρικό τύπο είναι ότι προτιμά να δημοσιεύει εργασίες που έχουν ευνοϊκά αποτελέσματα ή δεν αντιτίθεται στις κατεστημένες αντιλήψεις. Επομένως η πρακτική του περιοδικού κατ' αρχάς δεν ήταν λάθος.
Η κριτική επί της ουσίας, την οποία ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει στις επιστολές που συνοδεύουν την ανάρτηση του άρθρου ( και που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της θεματολογίας), επικεντρώνεται στον τρόπο σχεδιασμού της μελέτης και στην τυχαιότητα της επιλογής των γυναικών, όπως επίσης και στο στενό χρονικό περιθώριο του ελέγχου, σε σχέση με το μακροχρόνιο της παρακολούθησης.
Όμως, για να υπάρχει εξισορρόπηση, και οι σκανδιναβικές μελέτες, που πάνω τους έχει στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό η χρησιμότητα του πληθυσμιακού ελέγχου με μαστογραφία είχαν δεχτεί πριν μερικά χρόνια από την Cohrane Breast Cancer Group ισχυρή κριτική για την μεθοδολογία τους ( δες " Screening for breast cancer with mammography" των  Peter C Gøtzsche*, Karsten Juhl Jørgensen

Μία άλλη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Ιnternal Medicine στις αρχές Φεβρουαρίου εκτιμά πως η υιοθέτηση των οδηγιών της Ομάδας εργασίας για τις Προληπτικές Υπηρεσίες των Η.Π.Α ( U.S. Preventive Services Task Force -USPSTF) που συνιστούν έλεγχο ανά διετία για τις γυναίκες από τα 50 - 74 έτη θα έχει την ίδια αποτελεσματικότητα, ενώ  παράλληλα θα εξοικονομήσει σ΄αυτή τη χώρα ( με το αρκετά υψηλό ποσοστό συμμετοχής σε προληπτικές μαστογραφίες) ένα ποσό 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων το έτος από τις δαπάνες για την υγεία, χρήματα που θα μπορούσαν να διατεθούν για πιο αποδοτικές ιατρικές παρεμβάσεις. 

---

Άλλες παλαιότερες αναρτήσεις στο "Περισκόπιο Μαστολογίας" με άρθρα που θέτουν ερωτήματα για τον πληθυσμιακό έλεγχο με μαστογραφία:
Τα οφέλη και οι κίνδυνοι του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού: μια ανεξάρτητη ανασκόπηση. Από την ανεξάρτητη επιτροπή για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού (Ηνωμένο Βασίλειο).

Πληθυσμιακός έλεγχος με μαστογραφία: Νέες αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του.
Μελέτη από τη Σουηδία δημοσιευμένη στο περιοδικό Journal of National Cancer Institute που αμφισβητεί τη χρησιμότητα του πληθυσμιακού ελέγχου με μαστογραφία, χρησιμοποιώντας ως κριτήριο την μη επίδρασης της στη μείωση της θνησιμότητας από τη νόσο.